.jpg)
Böyük Azərbaycan millətinin böyük oğulları çox olub. Elə tarixi dönəmlər olub ki bir kişi təkbaşına bir vətəni təmsil edə bilib. 1946-da Azərbaycan Demokrat Firqəsinin qurduğu elərki (demokratiya) xarici düşmanların qurğusu və daxili xainlərin çirkin satqınlığıyla dağıldıqdan sonra SSR-iə qaçmaq zorunda qalan Məhəmmədtağı Zehtabi orada neçə il Stalinizm tiranlığının quruduğu Siberiya da sosializmin internasionalçılıq vədələrinin həqiqi üzünü görüb böyük təcrübələr əldə edir. O bu təcrübəsini sonralar, bizcə ədəbiyyatımızın şahəsərlərindən biri olan, ŞAHİN ZƏNCİRDƏ poemasında Prometenin timsalında mükəmməlliyin zirvəsində olan epik bir poemada sərgiləyir. Bu şeirə yazdığımız ZƏNCİRLƏRİ QIRAN ŞAHİNİMİZ adlı ədəbi-tənqidi məqalədə bu poemaya görə olan düşüncələrimizi açıqlamışıq.
Hörmətli ustad Bakıda instituta qəbul olma sınağında əlaçı olur. Professorları onu həkimlik, məhəndislik və belə ixtisaslarda oxumasını təklif edir. Amma o Azərbaycan dili və ədəbiyyatını seçir. Onun böyük hədəfi vardı: “Vətənimin o tayında bu ixtisaslarda oxuyan çoxdur. Mənə lazım olan öz dilimiz və öz ədəbiyyatımızdır.”
O gənclik yaşlarından Pəhləvi rejimi və bu faşist rejimi iş üstünə gətirənlərin ayaqları altında tapdalanmış bir millətin gələcəyini düşünürdü.
Universiteti bitirdikdən sonralar İraq ölkəsinə gedib oradakı Türkman (Azərbaycanlılar) qardaşlarına kömək etmək üçün neçə il professorluq edir. 1978-də Pəhləvi rejiminin başındakıları götürlər. Pr. Zehtabi bu fürsətdə vətəninə dönüb böyük hədəfinə doğru iradəli addımlarla yürüməyə başlayır.
Onun “İran Türklərinin Əski Tarixi” adlı iki cildli əsərləri rəhmətlik Pişəvəri vaxtında başlamış milli hərəkətin yenidən canlanmasına düşüncə və inam meydanı yaradır. Eyni halda ictimai-siyasi çalışıqları sayəsində bilikli yeni milli şüurlu nəsl yaradır.
Ustadın ədəbi yaradıcılığı da böyük inam və ilham qaynağı olur. “Pərvanənin sərgüzəşti”, “Hüseyn xan Bağban poeması”, “Şahin Zəncirdə” və başqa məqalələri və Güney Azərbaycanın şəhərlərində milli çalışqanlarla ardıcıl görüşüb məsləhət vermələri bu günki milli hərəkətin qaynar bulağı olur.
Ustadın be videodakı şeiri (SU DEYİBDİR MƏNƏ ƏVVƏLDƏ ANAM,”AB” Kİ YOX) ən populyar şeirlərdən biri, dillər əzbəri olur. Ədəbi baxımdan Pr. Zehtabının Şahin Zəncirdə kitabındakı poemaları ədəbiyyatımızın zirvələrini fəth edən yaradıcılıqdır. Amma yetərlicə populyar olmamasının neçə amili var. 1. Şair bu poemaları ağır repressiya şəraitində ört-basdır bir ortamda qələmə almışdı. 2. Ustadın yaşadığı sürgünlük və qaçaqaç yaşam yolu bu gözəl ədəbiyyatı tanıtdırmağa macal verməmişdi. 3. Ustadın özü populyarlıqdan çəkinmişdi. 4. Ən əsası, ustadın yaradıcılığı klassik miflər, tarixi təcrübələr, qələmi, üslubu, üstəgəl ensiklopedik savadı onun yaradıcılığını ana dilini yazıb oxuya bilməyən Azərbaycan xalqının çoxluğunu oluşduran adi kütlənin düşünə biləcəyi səviyyəsindən qat-qat yuxarı olması daha böyük bir amil sayılır. Bu son amil özü böyük bir məqalənin bəhsidir.
Dekabrın 22-si, (Deyin 1-i) tariximizin heç unudulmayan günlərindən biri kimi yazıldı. Mövlana Hz. Nəsiminin dərisini soymağa hökm verən cəllad hakimin adını bu gün beş-on nəfər tarixçidən başqa kimsə xatırlamır. Xatırlayan da lənət yağdıracaq. Eləcə də rəhmətlik Pr. Zehtabını əbədi olaraq bəşəriyyət ürəkdən gələn sayğıyla anacaq. Ulu ustadımızın uca ruhu qarşısında baş əyirik. Yeri uçmağdır. Uca Allah qəni-qəni rəhmət eləsin!
BAO.AZ. Araz ƏHMƏDOĞLU
Xoy. 22 dekabr 2018.
0
688