Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət
Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Folklorçular” İctimai Birliyi 2022-ci
ilin fevral ayından etibarən “Milli mənəviyyatımızın işığı olan "Dastan
gecələri"nin bərpası və təbliği” adlı layihənin icrasına başlayıb.
Türk xalqlarının folklorunda ən aparıcı janrlardan biri dastanlardır.
Avroasiya məkanında geniş yayılmış dastanlar qəhrəmanlıq mübarizəsini,
vətənə, torpağa bağlılığı, azadlıq arzusunu, saf məhəbbət uğrunda dönməzliyi,
ülvi duyğuları özündə əks etdirir. Qədim köklərə bağlı dastançılıq ənənəsi bu
gün də yaşayır və aşıqlarımız tərəfindən yeni dastanlar yaradılır.
İrihəcmli janr olması ilə seçilən dastanlar quruluş etibarilə Avropa
romanlarını xatırladır. Orada da əsasən qəhrəmanın həyat hekayəsi geniş yer
tutur. Dövrün hadisələri burada mifoloji təsəvvürlərlə çulğalaşmış şəkildə
təzahür etdiyi üçün dastanlar həm də millətin sözlü tarixidir, onun keçmişinin,
mədəniyyətinin öyrənilməsində əvəzsiz rol oynayır.
Bütün bunları nəzərə alaraq, təşkilat Azərbaycanda dastançılıq
ənənəsinin qorunub saxlanması və inkişafı istiqamətində apardığı tədbirlər
çərçivəsində 19 aprel 2022-ci ildə “Dastanlarda milli-mənəvi dəyərlərimiz”
mövzusunda Konfrans keçirmişdir. AMEA Folklor İnstitutunda keçirilən
konfransa Şəkidən, Gəncədən, Qobustandan və d. elmi-yaradıcılıq
müəssisələrindən tədqiqatçılar qatılmışdır.
Konfransı çıxış sözü ilə açan AMEA Folklor İnstitutunun direktoru,
“Folklorçular” İB-nin sədri akademik Muxtar İmanov bildirdi ki, Azərbaycan
dünyada ən zəngin folklora sahib ölkələrdəndir. Folklorumuzun mühüm bir
sahəsini təşkil edən dastanlarımız öyrənilib tədqiq olunsa da, onların bir çoxu
aşıqların ifasında lentə alınmayıb. Müasir dövrdə gənc aşıqlar arasında dastançı
aşıq ənənəsi aradan qalxır. Akademik dastanlarda bir xalqın folklorunun,
tarixinin yatdığını bildirərək, bu sahənin inkişafının vacibliyindən danışdı.
Bununla bağlı istər “Dastan gecələri”nin keçirilməsi olsun, istər aşıqların
ifasında dastanların studiyalarda yazılıb saxlanması olsun bunların çox vacib
və əhəmiyyətli tədbirlər olduğunu bildirdi. Gələcəkdə bu dastançılığın inkişafı
üçün çox şəraitin yaranması, belə tədbirlərin keçirilməsinin vacibliyini
bildirərək konfrans iştirakçılarına uğur dilədi.
Növbəti çıxış AMEA Folklor İnstitutunun Mifologiya şöbəsinin aparıcı elmi
işçisi fil.ü.f.d., dosent İlhamə Qəsəbova tərəfindən oldu. İlhamə xanım “dastan
gecələri”nin ənənələrindən, ustad dastan aşıqlarından, ustad – şagird
münasibətlərindən, dastan söyləyən aşıqların yaradıcılığı və müasir dövrdəki
dantançılıq ənənələrindən danışdı. İlhamə xanım çıxışının sonunda şifahi xalq
ədəbiyyatının həcmcə ən böyük növü olan dastanların mütləq şəkildə
qorunması və gənc saz ifaçılarına bu sənətin incəliklərinin aşılanmasının
vacibliyindən danışdı. Konfransa 30 yaxın məqalə göndərilsə də onlardan 14
məqalə bəyənilərək qəbul edilmişdir. Konfrans iştirakçıları daha şox “Manas”,
“Kitabi-Dədə Qorqud”, “Koroğlu” və d. Dastanlarına müraciət edilmişdir.
Konfransda 313 saylı tam orta məktəbin 8-ci sinif şagirdi Ruhani və naxçıvani
havalarını ifa etmişdir. Konfransın davamı kimi aprel ayının 27, 28, 29-da
Borçalıdan gələn aşıqların ifasında “Dastan gecələri” keçirilməsi planlaşdırılır.
FOTOLAR:
BAO.AZ.
19.04.2022.
0
1400