.jpg)
Kembric universitetinin tədqiqatçısı Kristina Van Ruyemberk maraqlı faktı üzə çıxarıb.
Nizami Gəncəvinin həyat və yaradıcılığını araşdıran ABŞ-ın Kembric universitetinin tədqiqatçısı Kristina Van Ruyemberk maraqlı faktı üzə çıxarıb. Məlum olub ki, Cakomo Puçininin "Turandot" operası Nizami Gəncəvinin ""Xəmsə"sinə daxil olan "Yeddi gözəl"poemasının sujeti üzərində qurulub. Əsərdə Nəzrin Nuş adlı slavyan əsilli xanım şahzadəsi Sasani şahı beşinci Bəhramın həyat yoldaşı olur. Adıçəkilən xanım Bəhrama qırmızı rəng və öz həmyerlisi olan "Adsız şahzadə xanım" haqında hekayə danışır. "Reymberk vurğulayir ki,operanın poema sujetinin üzərində qurulması haqqında məlumatları o hissə-hissə toplayıb. Puççini həmin operanı Karlo Qossinin eyniadli pyesi əsasında yazıb.
Onu da əlavə edək ki, bu pyes Puççinin ölümü səbəbindən yarımçıq qalıb, Əsərin təqdimatı ilk dəfə müəllifin ölümündən iki il sonra 26.04.1926-cı ildə Milanda baş tutub. Lakin Qossinin özünün sujet xəttinin hardan götürdüyü Kristinaya qaranlıq qaldığından o Puççinin həyat və yaradıcılığını araşdıran Lorenso Ferreroya müraciət edib.
Tədqiqatçı bunu belə izah edir: "Biz əmin ola bilərik ki, Qossi "Fars kitabını" oxuyaraq Nizaminin əsərindəki hekayəni tərcümə edərkən müəllifin adını göstərməyib.
Çox güman ki, heç Delakrua “1001 gün” adlı kitabında təsvir etdiyi tarixçələrin müəllifi olduğundan xəbərsiz olub. Bu pyesi Karlo Qossi Delakruanın (1001- bir gün) kitabı əsasında yazıb. Maraqlısı odur ki, Delakruanın "Adsız slavyan şahzadəsi Turandot" Nizaminin əsərində "Turan torpaqlarının qızı" adı altında oxucuya təqdim olunur. Burdan da belə çıxır ki, Delakrua haqda deyilənlər ehtimallar yox, həqiqətdir.
Kristina Van Reymberkin araşdırması göstərir ki, bu İtaliya operasının ilkin mənbəsi olan Nizamidən musiqişünasların əksəriyyəti xəbərsiz olub. "La Skala" teatrının rəsmisi qeyd edib ki, hazırda operada musiqi daha çox əhəmiyyət kəsb edir. Operanın yaranma tarixçəsi isə elə də maraqlı deyil. Teatrdan onu da bildiriblər ki, Nizaminin adı müqayisə üçün yalnız bir dəfə çəkilib.
Məlumat üçün demək lazımdır ki, "La Skala" tetrında hər il operanın yeni səhnə quruluşuna aid braşurlar buraxılır. Həmin kitabçalarda, əsərin yaranma tarixi onun müəllifləri haqda dolğun məlumat verilir.
Turin universitetinin ədəbiyyat üzrə professoru Mariya Tereza Ciaveri 2010/2011-ci ildə yazılmış “Giunge da lontano, la principessa crudele…” adlı məqaləsində Nizaminin poeması və Puççininin opera librettosu arasında öz müqayisəsini aparır.
Təəssüflər olsun ki,Terezanın Nizami və onun yaratdığı şahzadə xanım obrazı haqda ayrıca kitabının çap olunmasına dair irəli sürdüyü təklif "La Skala" teatrın müdüriyyəti tərəfindən rədd cavabı alıb. Bir neçə müddətdən sonra teatrın müdriyyətinin dəyişməsinə baxmayaraq operaya aid olan yeni kitabçalarda Nizami Gəncəvinin adının heç olmaması hardasa təəccüb doğurdu.
0
1258